Rus Sefiri Ignatiyef

Osmanlı devletinde Rus sefiri olarak uzun seneler çalışan İgnatiyef, hatıralarında, Sultan İkinci Mahmüd Hân zemanında, Fener Patrikhanesinin kapısında asılan, 1237 [m. 1821] Rum isyânının baş planlayıcısı, Patrik Gregoryosun Rus Çarı Aleksandra yazdığı mektübu açıklamakdadır. Mektûb ibret vericidir:

Osmanlı Devleti’nde ajan olarak çalışan sefirler

Türkleri maddeten ezmek ve yıkmak gayr-i mümkindir. Çünki Türkler, müs-liman oldukları için çok sabırlı ve mukavemetli insanlardır. Gayet mağrürdurlar ve izzet-i iman sahibidirler. Bu hasletleri, dinlerine bağlılıklarından, kadere rıza göstermelerinden, an’anelerinin kuvvetinden, padişahlarına [devlet adamlarına, kumandanlarına, büyüklerine] olan ita’at duygularından gelmekdedir.

Türkler zekidirler ve kendilerini müspet yolda sevk-u idare edecek reislere sahib oldukları müddetçe de çalışkandırlar. Gayet kana’atkardırlar. Onların bütün meziyyetleri hatta kahramanlık ve şecâ’at duyguları da an’anelerine olan =bil-tiyyetlerinden (bağlılıklarından), ahlailarının salâbetinden gelmekdedir. Türklerde evvela ita’at duygusunu kırmak ve ma’nevi rabıtalarım (bağlarını) kesr etmek (parçalamak), dini’ metanetlerini (sağlamlığını) zala uğratmak (za’ifletmek) icab eder. Bunun da en kısa yolu, an’anat-i milliyye (milli geleneklerine) ve ma’neviyyelerine uymayan harici fikirler ve hareketlere alıştırmakdır. Ma’neviyyatları sarsıldığı gün, Türklerin kendilerinden şeklen çok kudretli kalabalık ve zahiren hakim kuvvetler önünde zafere götüren asıl kudretleri sarsılacak ve maddi vasıtaların üstünlüğü ile yıkmak mümkin olabilecekdir.

Osmanlı hakkında dışarıya istihbarat verenler

Bu sebeble Osmanlı Devletini tasfiye için mücerred olarak harb meydânlarındaki zaferler kafi değildir. Hatta sadece bu yolda yürümek, Türklerin haysiyyet ve vekarını tahrik edeceğinden, hakikatlerine nüfüz edebileceklerine sebeb olabilir. Yapılacak olan, Türklere bir şey hissetdirmeden, bünyelerindeki tahribi tamamlamakdır.”

Bu mektup Osmanlı Tarihi ders kitablarında ezberletilecek kadar mühimdir. Mektupta ibret alınacak çok şey varsa da, en önemlisi şu iki husüsdur:

1 — Türklerin ma’neviyyâtının ve dininin yıkılması için, Türkleri yabancı fikr ve adetlere alıştırmak,

2 — Türklere hissetirmeden bünyelerindeki tahribatı tamamlamakdır. Bu hedeflere ise, Batının inanç, moda, örf ve adet ve ahlaksızlıklarım, taklid ettirmekle ulaşılır.

Kaynak:  Rusya Dışişleri Bakanlığı Asya İşleri Dairesi Müdürü İgnatiyef Anıları.